O home que morría demasiado

  ÓSCAR LOSADA 18 JUN 2010

O actor de 'westerns' Frank Braña probou de bebé a augardente na Fonsagrada

Ninguén morreu tantas veces como el na pantalla. Ata en 164 ocasions escoitou Frank Braña da voz dun director que ían rodar a escena na que perde a vida. Este asturiano, nado en Pola de Allende hai 76 anos, ten unha forte ligazón coas terras de A Fonsagrada, posto que pasou parte da súa infancia nesa localidade, na que anos máis tarde adoitou visitar aos familiares que alí lle quedan. Ese é un lugar ao que o intérprete garda moito agarimo e lembra como sendo un cativo lle daban unhas pingas de augardente, "non nun chupete que daquela non había, senón nunha especie de pau do que eu chuchaba", relata Braña.

Cando era adolescente encamiñou os seus pasos cara á mina, onde traballou sete anos, e ese duro oficio deixoulle unha silicose que o acompaña de por vida e que lle impediu entrar na Garda Civil malia a excelente forma física coa que contaba e que lle serviu para achar un traballo que marcaría a súa vida. A casualidade levouno a recibir unha oferta para exercer como especialista cinematográfico, aínda que mentiu un chisco sobre as súas cualidades como xinete. Co paso dos anos converteuse nun experto coñecedor dos cabalos e realizou con eles unha chea de escenas de acción. Na función de especialista non durou moito e axiña fíxose actor, pero dadas as súas habelencias para rodar secuencias perigosas os directores acostumaban pedirlle que fixera el mesmo esas filmacións.

"Xa me mataron de todos os xeitos posibles. Só me queda ser aforcado"

"A Sergio Leone gustáballe contar sempre comigo nas películas"

"Ás veces vía ao que estaba contratado como dobre de acción sentado na cadeira tan tranquilo e eu, que non sabía dicir que non cando mo pedían, debía prepararme arreo para rodar e non sufrir dano algún". E case sempre conseguiu zafar con ben desa complicada tarefa, mais o seu corpo garda algún que outro "agasallo" por mor desas escenas. "Teño un ombreiro partido por catro sitios e un tendón curtado no brazo dereito. Fracturei sete costelas e unha vez deberon poñerme vinte e oito puntos de sutura na cabeza. Ás veces realicei cousas diante dunha cámara que nin pensaba, e que nunca faría na vida real, como caer nun pozo inzado de serpes". Tamén lembra un filme no que aproveitou ben que o cineasta o picase dicindo diante dos especialistas que Braña semellaba ter medo de rodar unha secuencia perigosa. "Puxen un prezo elevado para facelo eu mesmo e debín repetilo tres veces, así que non estivo mal". Parte deses cartos seguro que foron parar a algún concesionario de automóbiles, xa que o actor foi un apaixoado dos coches e tiña varios da súa propiedade.

En canto se puxo fronte a unha cámara para encarnar a diversos personaxes houbo un punto en común en moitos deles, xa que Braña foi asasinado na pantalla en 164 ocasións. "Creo que xa me eliminaron de todos os xeitos posibles. Unicamente me queda ser aforcado". E en todas esas mortes tan variadas debe haber xestos diferentes para caer liquidado. "Nunca morres igual, depende das circunstancias. Non é o mesmo que che disparen cun fusil ou unha metralladora", matiza. Braña débelle acadar unha carreira lonxeva no cine ao feito de ter afouteza para afrontar o labor das escenas de risco e a un coñecemento do inglés, que foi perfeccionando co paso do tempo, nunha época en que poucos actores dominaban ese idioma. Entre a súa filmografía atopamos 56 westerns e nese xénero a súa presenza física acaíalle perfectamente a algúns personaxes. Polo menos iso foi o que considerou Sergio Leone cando o recrutou para o elenco dos seus spaghetti-westerns. O actor xa coincidira con el no ano 1961 na rodaxe de O coloso de Rodas, e logo tivo uns papeis pequenos en Por un puñado de dólares, A morte tiña un prezo, O bo, o feo e o malo e Ata que chegou a súa hora. O intérprete lembra o medo que tiña o cineasta a voar "e como me premeu a man, que non soltou, nunha viaxe en avión. Curiosamente, pasado o tempo chegou a ter un avión particular. O enorme éxito tido fíxolle chegar a cobrar un millón de dólares, que daquela eran moitísimos cartos. Sempre me levei moi ben con el e para O bo, o feo e o malo chegou a chamarme mentres eu estaba rodando outro filme en Almería. Foi para gravar só un día, pero lle gustaba contar comigo nas películas".

Braña pode gabarse de saír a tomar uns viños cun Clint Eastwood que comezaba a xerarse o estatus de estrela cinematográfica. "Tratábase dun home moi tímido, calado, moi educado, e tamén se notaba que era unha persoa moi intelixente e preparada". Na longa andaina profesional tamén chegou a tratar con outros nomes sobranceiros no eido do cine. A John Carradine, o petrucio do clan familiar, coñeceuno filmando en Viena, "e xa estaba bastante maior. Foi en todo momento unha persoa moi amable". O que lembra vivamente daquela cinta era a participación do Goberno iraní na produción e como unha noite na que convidaron a cear ao equipo rematou "tomando caviar a eito en culler".

Tamén tivo trato con outro nome ben coñecido por unha saga familiar que marcou unha época en Hollywood. Braña coincidiu nunha película con Henry Fonda e o mítico actor chegou a darlle a razón cando se pelexou con produción a conta do traballo dominical. "Non nos preguntaron se queriamos filmar no suposto día de descanso e puxeron a orde de traballo no hotel, pero iso non se debe facer sen saber antes que os actores están dispostos".

A actividade como dignificador da profesión nuns tempos máis complicados non resulta tan coñecida na carreira do home que morría demasiado, mais chegou a exercer como voceiro nacional dos actores cinematográficos españoles. "Acadamos convenios polos que nos rexer e que nos aseguraban uns bos soldos. Estivemos un par de anos loitando por eses dereitos", lembra. E incluso o seu amigo Sergio Leone debeu apandar coas súas xustas reivindicacións "porque un día levabamos xa nove horas de rodaxe e dixen que marchaba. El achegouse a min, dimos uns paseos e reaccionou pedíndome de favor que seguise unhas horas máis... e pagándome o dobre por acceder á súa petición".

Nos últimos tempos, o actor, que ten casa na localidade madrileña de Collado-Villalba, pásase unhas boas temporadas en Canarias para coidar da súa saúde. "Eu sempre fun un loitador e aquí sigo a facer moita ximnasia e coidándome moito, tal como fixen sempre. Os doutores xa me din que é por iso que continúo vivo". Agora ten un par de pedidos para rodar e anda mirando a ver se poden ir filmar a Canarias, e se non cisma na posibilidade de desprazarse para cumprir o cometido. Para afondar máis na súa vida e obra cómpre ler o libro Frank Braña, morrer con dignidade no cine, escrito por Manuel Curiel, director da Semana de Cine de Autor de Lugo e amigo persoal do intérprete.